سندرم پای بی قرار

اشتراک گذاری:

نویسنده: دکتر محمد فرامرزی

دستیار روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران

چکیده:

سندرم پای بی قرار یک اختلال حرکتی حرکتی است که با احساس ناخوشایند در پاها مشخص می شود و در نتیجه بیماران را به حرکت دادن اندام تحتانی ترغیب می کند. شیوع سندرم پاهای بی قرار ۳۲.۹ درصد برآورد می شود که شیوع این اختلال در زنان ایرانی ۴۷.۶ درصد و در مردان ۳۶.۷ درصد است. شایع ترین گروه درگیر این سندرم بیماران همودیالیز هستند،

با این حال برخی از عوامل از جمله کم خونی فقر آهن، ناهنجاری های سیستم عصبی مرکزی و نوروپاتی محیطی ثانویه به اورمی یا دیابت و مصرف برخی داروهای روانپزشکی است. برای درمان آن مواردی مانند کمبود خواب، مصرف الکل یا مصرف دخانیات، کم تحرکی باید اصلاح شود.

جهت درمان دارویی از آنتاگونیست های دوپامین، آنتی هیستامین ها یا داروهای ضد افسردگی سروتونرژیک استفاده می شوند.

سندرم پای بی قرار چیست؟

سندرم پای بی قرار، یک اختلال حرکتی است که با احساس ناخوشایند در پاها مشخص می شود و در نتیجه بیماران را به حرکت دادن اندام تحتانی ترغیب می کند. بیمار آن را به ‌صورت احساس گزگز، مورمور، سوزش، درد و کشش یا حرکت حشرات روی پوست توصیف می‌کند و برای کاهش این حس ناچار است پای خود را تکان می دهد یا میکشد. این علائم معمولاً در هنگام بی تحرکی یا در حالت استراحت اتفاق می افتد و در شب بدتر می شود.

شیوع سندرم پاهای بیقرار ۳۲.۹ درصد برآورد می شود. شیوع این اختلال در ایران در زنان ۴۷.۶ درصد و در مردان ۳۶.۷ درصد بود. بیشترین و کمترین شیوع سندرم پاهای بیقرار بر حسب مناطق جغرافیایی به ترتیب در شرق کشور (۴۴.۳ درصد) و در شمال کشور (۱۵.۵ درصد) بود. میزان شیوع این سندرم به ترتیب در بیماران همودیالیز ۵۰%، سایر بیماریها ۳۵%، زنان حامله ۲۵.۷%، سالمندان ۲۰.۲% و بزرگسالان ۱۳.۸% بود.

عوامل مستعد کننده بیماری سندرم پای بی قرار چیست؟

برخی از عوامل از جمله کم خونی فقر آهن، عدم تعادل کلسیم / فسفات، ناهنجاری های سیستم عصبی مرکزی و نوروپاتی محیطی ثانویه به اورمی یا دیابت، فشار خون بالا، بيماري هاي قلبي و پوكي استخوان، کمبود اسید فولیک و B12، مصرف برخی داروها مانند ضدافسردگی، روان‌پریشی و ضدحالت تهوع، افراط در مصرف کافئین و چاقی شايعترين بيماريهاي زمينهاي در بيماران مبتلا به سندروم پاهاي بيقرار هستند که ممکن است بیماران را مستعد ابتلا به RLS کنند.

در بیشتر بیماران مبتلا بهRLS ، این وضعیت باعث کلافگی روزانه، اضطراب و افسردگی می شود که کیفیت زندگی را به طور قابل توجهی کاهش می دهد و فعالیت های زندگی روزمره نیز به دلیل RLS در میان این بیماران به شدت تحت تأثیر قرار می گیرد.

گاهی بیماری پای بیقرار به همراه حرکات متناوب اندام‌ها حین خواب (Periodic Limp Movements in sleep) دیده می‌شود. این بیماران به صورت بی‌اختیار حرکات دوره ای پا در حین خواب دارند. این حرکات به طور معمول هر ۱۰ تا ۶۰ ثانیه رخ می‌دهد. بعضی افراد صدها بار در طی شب اندام‌های خود را حرکت می‌دهند. این حرکات نه تنها باعث اختلال خواب این افراد می‌شود بلکه سبب اختلال خواب اطرافیان آن‌ها نیز می‌گردد.

مراحل درمان بیماری سندرم پای بی قرار

قبل از درمان RLS، سه جنبه از زندگی بیماران باید در نظر گرفته شود، سبک زندگی، اثرات دارو و کمبود آهن. شیوه زندگی شامل مواردی مانند کمبود خواب، مصرف الکل یا مصرف دخانیات، کم تحرکی می شود.

درمان دارویی مانند آنتاگونیست های دوپامین، آنتی هیستامین ها یا داروهای ضد افسردگی سروتونرژیک می باشد و همچنین، قطع داروهای اپیوییدی یا از دست دادن خون ممکن است به شروع اولیه یا افزایش شدت علائم RLS منجر شوند. درمان RLS به طور عمده شامل درمان دارویی و غیر دارویی می شود. داروهای دوپامینرژیک ازجمله پرامیپکسول به عنوان اولین درمان داروییRLS محسوب می شوند.

درمان های دیگری که برای کاهش علائم این سندرم تجویز می شوند عبارتند از داروهای ضد تشنج (گاباپنتین)، مخدرها (ترامادول، متادون)، آهن، داروهای خواب آور، فولات، منیزیم، سم بوتولینوم، فیزیوتراپی، فتوتراپی و ورزش های هوازی. ذکر ین نکته مهم است که بروز افسردگی در RLS بسیار شایع است. از آنجا که بسیاری از داروهای ضد افسردگی مانند مهار کننده های بازجذب سروتونین انتخابی (SSRIs) و ضد افسردگی های سه حلقه ای (TCAs) می توانند علائم RLS را بدتر کنند، درمان افسردگی در بیماران RLS باید محتاتانه انجام شود.