فهرست مطالب

مطالعه بالینی بیمار : خانم ۳۹ ساله ، همراهی بیماری ام اس و گلیوم مغزی
نویسنده: دکتر سعید شاه بیگی متخصص نورولوژی فلوشیپ ام اس و انسفالیت های التهابیوضعیت بالینی بیمار :
خانم ۳۹ ساله ای را استاد گرجی استاد هماتولوژی – آنکولوژی به اینجانب ارجاع دادند. بیمار با علایم سردرد، لرزش دست ها، عدم تعادل و ضعف ژنرالیزه مراجعه نموده بودند، به طوری که بیشتر از ده دقیقه توان راه رفتن نداشتند.
در شرح حال گذشته، بیمار در آبان ماه سال ۱۳۹۹ به مدت ۲۰ روز دچار سردرد شدیدی می شود که قبل از آن اصلا تجربه نکرده بود. بعد از یک ماه کم کم دچار تاری دید چشم راست می شود و سپس چشم راست کاملا بینایی اش را از دست می دهد. با تشخیص التهاب عصب بینایی ( Optic Neuritis) یک هفته در بیمارستان بستری و پالس کورتون وریدی دریافت می نماید. علیرغم پالس تراپی، بینایی هیچ بهبودی نداشته است، از این رو پزشکان کرج، برای ایشان تعویض پلاسما ( PLEX) در خواست می نمایند. ایشان به علت تهاجمی بودن PLEX به تعبیر خودش، از تعویض پلاسما امتناع می کند.
سپس به نورولوژیست دیگری در شهر خودشان مراجعه می کند و تشخیص بیمار را تومور مغزی می دهد و بیمار را به همکاران جراح مغز و اعصاب ارجاع می دهند!
استاد مازیار آذر با قاطعیت، تشخیص تومور مغزی می گذارند و بیمار، پس از مشاوره با چندین جراح مغز دیگر با تشخیص تومور مغزی توسط استاد شیروانی عمل می شوند.
تصاویر ام آر آی و ام آر اس در زیر آمده است:


نمونه جراحی برای پاتولوژی ارسال می شود و در پاتولوژی تشخیص قطعی ” گلیوم گرید ۲ ” گذاشته می شود.
شرح پاتولوژی در پایین آورده شده است:

بیمار از تاریخ ۳/۲/۱۴۰۱ الی خرداد ۱۴۰۱ طی ۲۶ جلسه رادیوتراپی ( Radiotherapy ) دریافت می نماید.
پس از رادیوتراپی، به مرور دچار ضعف پیشرونده، عدم تعادل و آتاکسی ، دست خط کج و نیز کندی شدید در پای چپ و بی حسی در اندام تحتانی می شود.
در حال حاضر، بیمار در معاینه دچار broken eyes movements و abnormal tandem gait و abnormal bilateral hopping است و DTR: +۳ است.
جهت بیمار ام آر آی جدید در خواست شد. در MRI مغز، نواحی هیپرسیگنال در پرونتریکل و اینفراتنتوریال و در C-MRI ، ضایعه هیپرسیگنال واضح دیده می شود. نکته جالب توجه اینکه در MRI جدید، ضایعات مغزی، اساسا به نفع تومور مغزی نبودند و در ام آر اس جدید، ضایعات کاملا موید ضایعات دمیلیزان بودند! ( ام ار ای زیر )

بحث :
بیمار فوق ، مورد جالبی است که در شروع بیماری اش با تورم عصب بینایی ( ON ) تظاهر می کند، و پزشکان در وهله نخست، مشکوک به ضایعه توموفکتیو ام اس ( Tumefactive MS) می شوند و برای بیمار پالس کورتون شروع می شود.
علایم بینایی به مرور بهتر می شود و سپس با تشخیص نورولوژیست دیگری، تومور مغزی عمل جراحی و توسط همکاران نروسرجن، تشخیص گلیوم مغزی داده می شود و بیمار رادیوتراپی می شود ولی از شیمی درمانی امتناع می کند.
بعد از گذشت تقریبا ۲ سال، پس از مراجعه به انکوهماتولوژیست ( استاد گرجی)، به اینجانب ارجاع می شود.
در بررسی های ما، علایم اسپاستیک پاراپارزی با آتاکسی مخچه واضح دیده می شود. پس از ام آر آی، کاملا ضایعات به نفع ام اس بود. و حتی در ام آر اس، اثری از گلیوم مغزی نبود. ( تصاویربالا)
راستش در ابتدا من و استاد گرجی ، به قاطعیت تشخیص گلیوم را رد نمودیم ولی پس از رویت کامل مدارک بیمار، از جمله تصاویر ام آر آی قبلی و ام آر اس و از همه مهم تر پاتولوژی، تشخیص گلیوم مغزی هم در بیمار کاملا درست بود. در واقع بیمار در ام ار ای جدید مغز و نخاع ضایعات تیپیک ام اس داشت و بالاخص در گردن ضایعه دمیلیزان دیده می شد که اساسا در تومور گلیوم دیده نمی شود. از این جهت ما تشخیص ” گلیوم مغزی و ام اس هم زمان” گرفتیم.
هنگام گزارش این کیس، من مرور سریعی به مقالات مشابه داشتم. در مقاله ی جالبی که در ۲۰۲۳ منتشر شده است، محققین طی یک مطالعه مولتی سنتریک، تعداد ۲۳ مورد بیمار را گزارش نموده اند که “هم زمان گلیوم مغزی و ام اس” داشته اند. همراهی گلیوم درجه ۲ با ام اس در ۱۲ بیمار ( ۴۶%) و با GBM ( گلیوبلاستوما مالتی فورم ) در ۳۱% بیماران دیده شده بود. ( مقاله زیر)
Concurrent gliomas in patients with multiple sclerosis.Katharina Sahm AND Etal. COMMUNICATIONS MEDICINE | (2023) 3:186
در این مطالعه آمده است، همراهی گلیوم با ام اس را بالاخص بعد از RT باید در بیماران در نظر داشت.
از این رو:
۱- در بیماران گلیوم مغزی بعد از درمان RT باید ضایعات مغزی و بالاخص نخاعی از نظر ضایعات دمیلیزان را تحت بررسی قرار داده و بدقت بررسی نمود.
۲- توصیه می شود شیمی درمانی هم برای این بیماران انجام گردد.
نکته جالب توجه در این کیس، رمیشن بیماری گلیوم بعد از ظهور گسترده ضایعات ام اس در بیمار بود. حال این سوال کلیدی را در ذهن ما ایجاد نموده است که:
آیا پیدایش ام اس و یا “ هم زمانی ام اس با گلیوم ” می تواند در کاهش شدت گلیوم و تومور مغزی موثر باشد؟
به هر حال، این سوال نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.